De olieproductie in de wereld wordt gecontroleerd door OPEC+. We spreken van OPEC+ omdat de laatste jaren een tiental landen zich bij OPEC hebben gevoegd. Daar staat die plus voor, het zijn “broeders”. Een bondgenootschap.
Duidelijk is wel dat sinds 2020 Saudi-Arabië Rusland de les gelezen heeft toen ze niet wilde “gehoorzamen”. Saudi-Arabië zette de oliekraan 100% open en de olieprijzen doken als nooit tevoren naar beneden. Dat heeft de oliewereld geheten. Nu Rusland weet dat ze geen spelletjes met Saudi-Arabië kan spelen. Sinds april 2023 staat de olieprijs onder druk door het zeer trage herstel van de Chinese economie.
De OPEC-lidstaten hebben zo allemaal hun eigen problemen en hebben hun geld hard nodig. Dit geldt in mindere mate voor Saudi-Arabië, die veel geld in haar Petroleum Investment Fund (PIF) heeft zitten. Circa $ 600 miljard en op naar de $ 1.000 miljard om al haar ambities waar te maken. Denk aan waterstof, de stad Neom en financieel centrum voor het Midden Oosten. Het is cruciaal dat de olieprijs voor Saudi-Arabië boven de $80-85/vat blijft. Hoe belangrijk zie je uitstekend in onderstaande grafiek.
Meer dan 10% van de olieproductie af, maar wel daardoor een olieprijs die 15% gestegen is. Dus verliest ze er geen geld aan, terwijl de andere OPEC+ lidstaten er 15% aan winnen. Saudi-Arabië wordt als de leider gezien, de redder en steeds meer landen zullen uiteindelijk toetreden tot OPEC+ gezien hun toenemende macht. Olieproductie gaat steeds meer buiten Europa en de VS plaatsvinden waardoor kleinere armere landen die inzetten op olieproductie (Guyana, Suriname, Namibië, Nigeria e.d.) zich willen aansluiten bij het kartel wat zorgt voor een minimum olieprijs.
De vraag naar olie neemt tot 2030 zeker toe wereldwijd. OPEC is natuurlijk het meest optimistisch over de olievraag. BP het minst. Gemiddeld is 107 miljoen vaten/dag de verwachting voor 2030. Nu zitten we rond de 102 miljoen vaten/dag. Lten we zeggen dat die 5% er nog bijkomt, dan kan dat simpel gedekt worden door 2 miljoen vaten/dag vanuit Saudi-Arabië en 1,5 miljoen vaten/dag uit Iran, de rest uit Guyana, Suriname en Libië.
De olievraag neemt toe door de groeiende wereldbevolking. Of de olievraag snel naar 2030 afneemt hangt af van het verloop van deze bevolkingsgroei samen met de omslag van fossiel naar elektrisch rijden. Omdat ons vervoer 60% van de olievraag toeneemt zal elektrificatie een grote daling gaan brengen die uiteindelijk uitmondt in circa 35-40 miljoen vaten/dag in 2050. Wanneer de olieprijs gaat stijgen heeft dit op de korte termijn nauwelijks invloed, wel op de langere termijn (Bron:RUG). De extra belastingen die er zal komen op fossiele brandstof om alternatieve groene brandstof aantrekkelijker te maken kan dus wel leiden tot een flink mindere vraag naar olie van raffinaderijen.
Saudi-Arabië weet dit en begrijpt dat olie niet meer voldoende is om haar begroting mee te dekken na 2035-2040. De olieproductie van Saudi-Arabië zal dus uiteindelijk wel afnemen. Maar niet sterk. Met een kostprijs van $10-12/vat inclusief winningskosten zal de laatste druppel olie uit Saoedi-Arabië komen. Zolang de petrochemische industrie nog circa 30 miljoen vaten/dag in 2050 zal verbruiken kan Saudi-Arabië olie blijven leveren, alleen tegen een veel lagere prijs. Toch is het maar de vraag of Saudi-Arabie dan de “verliezende ” producent zal zijn. Mocht zij letterlijk de laatste olievaten oppompen dan verkrijgt ze opeens een monopoliepositie die uitgebuit kan worden.
Saudi-Arabië bezit nu macht als grote olieproducent. Door Rusland en meer geopolitieke ontwikkelingen is de olieprijs nu relatief hoog. Het geld dat binnenkomt gaat naar de PIF en zal Saudi-Arabië de mogelijkheid geven zich los te maken van olie- en gasinkomsten en in te spelen op de groene energietransitie, mekkagangers (toerisme) en geldverstrekking gericht op het Midden Oosten. Momenteel zien we dat de VS minder nadrukkelijk in het Midden Oosten aanwezig wil zijn, maar wel daar haar militaire posities wil behouden. Hierdoor is de kans groot dat Saudi-Arabië minder steun van de VS kan verwachten. Het is dan ook niet vreemd dat Saudi-Arabië meer richting China trekt en haar banden met o.a. Rusland, Iran en Irak aantrekt. Bovenal zal Saudi-Arabië producten en diensten moeten gaan aanbieden die veel gevraagd zijn om met het geld haar macht te kunnen kopen, omdat Iran er geen geheim van maakt het machtigste land van het Midden Oosten te willen worden. Met een kerncentrale en “geheim” uranium verrijkingsprogramma een bron van zorg.
